Chơi cây cảnh bonsai là một thú vui khá kỳ công. Người chơi cần có kiến thức nhất định mới có thể sở hữu được dáng cây như ý. Nếu bạn là người mới chập chững bước vào thế giới bonsai thì đây sẽ là những hướng dẫn cơ bản về chọn, trồng và chăm sóc cây cảnh bonsai cho bạn tham khảo.

Những lưu ý khi bắt đầu chơi bonsai

1. Lựa chọn loài cây phù hợp

Không phải tất cả các loại cây bonsai đều giống nhau. Nhiều cây thân gỗ lâu năm, cây nhiệt đới cũng có thể tạo thành cây cảnh. Nhưng không phải loài cây nào cũng phù hợp với địa điểm, khí hậu nơi bạn sống. Khi lựa chọn một loại cây cảnh, điều quan trọng là phải xem xét khí hậu môi trường mà cây đó có thể sống được.

Một loại cây bonsai đặc biệt phù hợp với những người mới chơi bonsai là cây mai chiếu thủy.

Loại cây này là cây trang trí rất khỏe mạnh, dễ chăm sóc và sai hoa. Dù bạn ở miền Nam hay Bắc cũng đều có thể trồng được loại cây này.

Xác định vị trí trồng cây là trong nhà hay ngoài vườn

Tùy vào nhu cầu của bạn mà quyết định chọn trồng cây trong nhà hay ngoài trời. Vì trồng trong nhà sẽ khô hơn, ít ánh nắng mặt trời hơn.

Nếu trồng trong nhà thì cây mai chiếu thủy, cây si, cây linh sam, hoa giấy, ngũ bì gia,…

Còn nếu trồng ngoài trời thì cây nguyệt quế, tùng la hán, cây sứ hay cây sung,… sẽ phù hợp hơn

Cây cảnh linh sam

Chọn kích thước phù hợp

Khi quyết định mua cho mình một cây cảnh bonsai thì bạn cần xem xét các yếu tố sau:

• Kích thước không gian muốn đặt cây.
• Ánh sáng tại nơi bạn đặt cây.
• Số tiền chăm sóc cây bạn có thể đầu tư.

Chọn kích thước phù hợp với không gian

Chọn cây bonsai yêu thích

Khi bạn đã quyết định được loại và kích thước cây yêu thích, bạn có thể đến các vườn ươm hoặc cửa hàng cây cảnh để chọn cây. Khi chọn cây, hãy tìm cây có lá màu xanh tươi, khỏe mạnh để đảm bảo rằng cây  khỏe mạnh. Hãy nhớ rằng các cây rụng lá có thể có lá khác nhau vào mùa thu. Cuối cùng khi bạn đã thu hẹp phạm vi tìm kiếm của mình cho những cây khỏe nhất, đẹp nhất hãy tưởng tượng cây sẽ trông như thế nào sau khi được cắt tỉa. Một phần thú vị của việc trồng cây bonsai là nhẹ nhàng cắt tỉa và tạo dáng cho cây đến khi nó cho kết quả chính xác nhất như bạn muốn, điều này có thể mất nhiều năm.

Cây cảnh nghệ thuật

Chọn một cây có hình dạng tự nhiên phù hợp với kế hoạch cắt tỉa và tạo dáng mà bạn có trong đầu.  Nếu bạn chọn trồng cây của mình từ hạt giống, bạn sẽ có khả năng kiểm soát sự phát triển của cây từ mọi giai đoạn phát triển. Có thể mất đến 5 năm để cây phát triển đầy đủ. Do đó nếu bạn quan tâm đến việc cắt tỉa hay tạo dáng cho cây ngay lập tức thì bạn nên mua cây đã trồng. Một lựa chọn khác mà bạn có thể lựa chọn là trồng cây của mình từ vết cắt. Giâm cành là cành được cắt từ cây đang phát triển được cấy vào đất mới để bắt đầu một cây riêng biệt. Đây là một phương pháp tốt mà không mất nhiều thời gian như trồng cây từ hạt giống.

2. Chọn chậu để trồng cây phù hợp

Điểm nổi bật của cây bonsai là chúng được trồng trong chậu để hạn chế sự phát triển của chúng. Yếu tố quan trọng nhất trong việc quyết định sử dụng chậu là đảm bảo được chậu có đủ đất để phủ lên bộ rễ của cây. Bạn không muốn có một lượng đất nhỏ trong chậu kiến rễ cây không giữ được độ ẩm. Để ngăn chặn thối rễ, bạn cũng đảm bảo chậu cây có một hoặc nhiều lỗ thoát nước dưới đáy.

Mặc dù chậu phải đủ lớn để nâng đỡ cây. Nhưng bạn cũng phải duy trì vẻ đẹp gọn gàng, ngăn nắp cho chậu bonsai của mình. Những chiếc chậu quá lớn sẽ khiến cây bị lùn đi, trông có vẻ kỳ quái hoặc không phù hợp.

Chọn loại chậu cây hợp lý

Bạn nên trồng cây của mình trong các thùng chứa đơn giản, tiện dụng. Sau đó chuyển qua các chậu đẹp hơn khi nó đã trưởng thành. Đây là quy trình đặc biệt nếu loài cây của bạn thuộc loại dễ gãy.

3. Chuẩn bị cây

Nếu bạn vừa mua cây từ cửa hàng, nó sẽ được đựng trong hộp nhựa  không được đẹp mắt. Hoặc bạn đang trồng cây bonsai của mình và muốn đặt nó vào chiếc chậu đẹp hơn thì bạn sẽ cần chuẩn bị nó trước khi cấy ghép. Những cây có chu kỳ sống theo mùa tốt nhất nên trồng hoặc cấy ghép vào mùa xuân. Nhiệt độ tăng dần đều vào mùa xuân sẽ làm cho cây phát triển nhanh hơn. Dễ dàng phục hồi sau khi cắt cành và tỉa rễ. Bạn có thể giảm tưới nước trước khi đóng bầu, đất tơi xốp giúp bạn dễ làm việc hơn.

4. Tỉa rễ và nhặt cây

Cẩn thận lấy cây ra khỏi chậu hiện tại, đảm bảo thân chính không bị làm rách hay gãy. Hầu hết các rễ cây sẽ được cắt trước khi trồng lại vào chậu mới. Tuy nhiên để có một cái nhìn rõ về bộ rễ, chúng ta cần làm sạch bụi bẩn. Dùng cạo rễ, đũa, nhíp để làm sạch bộ rễ. Chỉ khi đủ sạch thì bạn mới có thể nhìn thấy những gì bạn đang làm trong quá trình cắt tỉa chúng.

Cách tỉa rễ cây bonsai

Cắt bất kỳ rễ lớn, dày và bất kỳ rễ nào hướng lên trên, để lại một mạng lưới các rễ mảnh, dài nằm gần bề mặt đất. Nước được hấp thụ từ các ngọn rễ, do đó, trong một thùng nhỏ, nhiều sợi rễ mảnh thường tốt hơn một sợi lớn và sâu.

5. Chậu cây

Đặt cây của bạn theo hướng mong muốn. Sau đó thêm đất mịn, thoát nước tốt hoặc chất trồng vào chậu, đảm bảo che phủ hết bộ rễ của cây. Bạn cũng có thể thêm một lớp rêu hoặc sỏi lên trên cùng để trang trí. Ngoài tính thẩm mỹ, điều này còn có thể giữ cây tại chỗ. Nếu cây không đứng thẳng trong chậu mới, hãy dùng một đoạn dây khổ lớn từ đáy chậu qua các lỗ thoát nước, buộc xung quanh bộ rễ để giữ cố định. Bạn cũng có thể đặt các tấm chắn trên lỗ thoát nước để tránh bị sói mòn khi tưới nước cho cây.

Chăm sóc cây bonsai mới của bạn

Cây mới của bạn của vừa trải qua quá trình cắt tỉa rễ triệt để. Trong 2-3 tuần sau khi trồng lại bầu cây, hãy để cây nơi có bóng râm, tránh gió hay ánh nắng trực tiếp.  Tưới cây nhưng không sử dụng phân bón cho đến khi cây mọc lại đủ rễ. Bằng cách đó sẽ giúp cây thích nghi hơn với nơi ở mới và phát triển kịp thời.

Như đã đề cập ở trước đó, những cây rụng lá có vòng đời hàng năm sẽ phát triển mạnh mẽ vào mùa xuân. Nên tốt nhất bạn hãy trồng lại vào mùa xuân khi thời gian ngủ đông kết thúc.

Chăm sóc cây bonsai của bạn

Nếu cây của bạn trồng trong nhà, sau khi nó bén rễ hãy mang nó ra ngoài trời. Nơi có nhiều ánh sáng và nhiệt độ tăng giúp nó có thể kích hoạt đợt phát triển tự nhiên của cây. Khi cây bonsai của bạn đã thành hình, bạn có thể muốn thử nghiệm thêm các loại cây nhỏ khác vào chậu của nó. Nếu được sắp xếp và duy trì cẩn thận (như cây của bạn), những bổ sung này có thể cho phép bạn tạo ra một hoạt cảnh hoàn hảo. Hãy thử sử dụng những cây có nguồn gốc cùng khu vực với cây bonsai của bạn để một chế độ nước và ánh sáng sẽ hỗ trợ tốt cho tất cả các cây trong chậu.

Trên đây là những hướng dẫn và lưu ý dành cho người mới bắt đầu tập chơi cây cảnh bonsai! Chúc các bạn thành công!